ISO 14001 nedir ? ISO 14001 Çevre Yönetim Sistemi, her türlü üretim sektöründe, ürünün ilk aşamasından tüketiciye sunulmasına kadar geçen her adımda çevresel etkilerin dikkate alınarak üretimin gerçekleştirilmesini sağlayan sistematik bir yaklaşımdır. ISO 14001, bir şirketin çevresel performansının kontrol edilmesi ve geliştirilmesi oluşumunu yani sürecini tanımlayan uluslararası bir standarttır.
ISO 14000 serisi ISO Standard Geliştirme Komitesi TC207 tarafından geliştirilmiş bir Çevre Yönetim Standardı'dır. Bu seri, kuruluşlarla ilgili tüm çevresel konuları kapsamak üzere tasarlanmıştır ve kuruluşların çevresel etkilerin önceliğini tespit ederek bu etkileri yönetmeleri ve kontrol etmeleri konusunda kaynak niteliğindedir.
ISO 14001 Standardı Nedir? ISO 14001 Çevre Yönetim Sistemi, özünde doğal kaynak kullanımının azaltılması, toprağa, suya, havaya verilen zararların minimum düzeye indirilmesini amaçlayan, risk analizleri tabanında kurulan bir yönetim modelidir.
ISO 14001 Çevre Yönetim Sistemi, özünde doğal kaynak kullanımının azaltılması, toprağa, suya, havaya verilen zararların minimum düzeye indirilmesini amaçlayan, risk analizleri tabanında kurulan bir yönetim modelidir.
Çevresel duyarlılığın giderek arttığı günümüzde firmalar çevresel yükümlülüklerinin bilincine varmaya baslamışlardır. Çevresel sorumlulukların gösterilmesi muhtemelen en yeni yönetim görevidir.Etkili bir Çevre Yönetim Sistemi çevresel yükümlülüklerin ve atıklarin azaltılmassını, iş veriminin arttırılmasını, maliyetlerin azaltılmasını sağladığı gibi şirket imajı üzerinde de önemli bir pozitif etkiye sahiptir. ISO 14000 serisi diger çevresel standardlarla uyumludur, TC 207 ISO komitesi tarafından geliştirilmiştir. Bu seri asağıdaki standardlardan oluşur:
ISO 14000 serisi ISO Standard Geliştirme Komitesi TC207 tarafından geliştirilmiş bir Çevre Yönetim Standardı'dır. Bu seri, kuruluşlarla ilgili tüm çevresel konuları kapsamak üzere tasarlanmıştır ve kuruluşların çevresel etkilerin önceliğini tespit ederek bu etkileri yönetmeleri ve kontrol etmeleri konusunda kaynak niteliğindedir.
ISO 14000 serisi diger çevresel standardlarla uyumludur, TC 207 ISO komitesi tarafından geliştirilmiştir. Bu seri asağıdaki standardlardan oluşur:
·ISO 14004 - Çevre Yönetim Sistemleri - Temel Sistemler ve Destekleyici Teknikler Hakkında El Kitabı; ·ISO 14010 - Çevresel Tetkik Için El Kitabi - Genel Çevresel Tetkik Prensipleri; ·ISO 14011 - Çevresel Tetkik Için El Kitabi - Tetkik Prosedürleri - Çevre Yönetim Sistemlerinin Tetkiki; ·ISO 14012 - Çevresel Tetkik Için El Kitabi - Çevre Tetkikçileri İçin Yeterlilik Kriterleri. Faydalar · Uluslararası ticarette rekabet edebilirliğin artması, · Proses veriminin artması, · Uygunsuzlukların ve risklerin önlenmesi, · Ham madde ve enerji kullanımındaki azalma ve atık giderim maliyetlerindeki düşüşle beraber toplam maliyetin azalması, · Yasal gerekliliklerle uyum.
ISO 14001 Çevre Yönetim sisteminin işletmelerde geliştirilmesinin amacı;
- Ulusal ve/veya uluslararası mevzuatlara uyumun artırılması, - Çevresel performansın artırılması, - Market Stratejileri, - Uluslar arası rekabette avantaj sağlaması, - İşletme itibar ve Pazar payının artırılması, - Maliyet kontrolünün geliştirilmesiyle masrafların azaltılması ve verimliliğin artırılması, - Acil durumlara (deprem, yangın, sel vb.) ve kazalara karşı hazırlıklı bulunarak mesuliyetle sonuçlanan kaza vb. olayların azaltılması, - Kirliliği kaynaktan başlayarak kontrol altına alınması ve azaltılması, - Girdi malzemeleri ve enerji tasarrufu sağlanması, - İzin ve yetki belgelerinin alınmasının kolaylaştırılması, - ISO 14001 tüm dünyaca bilinen ve kullanılan ortak bir dil olduğundan global pazarda kabul edilirliğin sağlanması, - Şirket faaliyetlerinin çevreye olan etkisi ve çevre riskleri belirlenerek kontrol edilebilir ve bu sayede çevreyi olumsuz etkileyen unsurlar azaltılır, - Çevre etkilerinden kaynaklanan maliyetler düşer, - Çevre ile ilgili yasalara ve mevzuata uyum sağlanır, - Acil durumlarda meydana gelebilecek çevre etkileri azaltılır veya tamamıyla ortadan kaldırılır, - Yasal kurumlara karşı, mevzuat ve yönetmeliklere uyulduğu dökümante edilmiş çevre yönetim sistemi ve ISO 14001 Belgesi ile gösterilebilir, - Gerek ulusal, gerekse uluslararası alanda tanınmışlık sağlanarak kuruluşa prestij kazandırır, - Şirket personeline verilen eğitimler sayesinde çalışanlarda çevre bilinci artar, - Çevreye zarar vermeyen bir işletmede çalışmak, çalışanları motive eder, - Tüketicinin çevre ile ilgili beklentilerine cevap verilir ve bilinçli tüketicilere erişebilme ve onları kazanma şansı artar, - Kaynaklar etkin kullanılır (enerji, su, vb. tasarrufu sağlanır), - Çevreye bırakılan atıklar azalır.
ISO 14001 Çevre Yönetim Sistemi Standart Prensipleri Yükümlülük Altına Girme ve Politika: Kuruluş çevre politikasını tayin etmeli ve çevre yönetim sistemine bağlılık taahhüdünde bulunmalıdır. Planlama: Kuruluş faaliyet, ürün ve hizmetlerinin çevre boyutlarını belirlemeli, bunların önemli olanlarını seçmelidir. Taahhütlerini gerçekleştirmek için amaç ve hedefler tespit etmeli, bu amaç ve hedeflere ulaşmak için gerçekleştireceği faaliyetleri programlamalıdır. Uygulama ve İşlem: Kuruluş, çevre politikasını gerçekleştirmek, amaç ve hedeflerine ulaşabilmek maksadıyla etkin bir uygulamada bulunabilmek için gerekli yetenek ve imkanlarla birlikte bir destek mekanizması geliştirmelidir. Kontrol ve Düzeltici Faaliyet: Kuruluş, çevre icraatını ve bu icraattaki başarı derecesini ölçmeli, izleyip değerlendirmelidir. Gözden Geçirme ve Geliştirme: Kuruluş, genel çevre icraatını ve bu icraattaki genel başarı derecesini geliştirmek amacıyla, çevre yönetim sistemini gözden geçirmeli ve sürekli olarak geliştirmelidir.
ISO 14001 İLE İLGİLİ TERİM ve KAVRAMLAR Sürekli gelişme: Kuruluşun, çevre politikasına uygun olarak genel çevre icraatında gelişmeler sağlamak için kuruluş çevre yönetim sisteminin sürekli olarak iyileştirilmesidir. Çevre: Bir kuruluşun faaliyetlerini içinde yürüttüğü, hava, su , toprak, tabii kaynaklar, bitki topluluğu (flora) hayvan topluluğu (fauna), insanlar ve bunlar arasındaki ilişkileri içinde alan ortamdır. Çevre boyutu: Kuruluşun, faaliyetlerinin, ürünlerinin veya hizmetlerinin çevre ile etkileşime giren unsurlarıdır. Çevre etkisi: Çevrede, kısmen veya tamamen kuruluşun faaliyet, ürün ve hizmetleri dolayısıyla ortaya çıkan, olumlu veya olumsuz her türlü değişikliktir. Çevre politikası: Kuruluşun, genel çevre icraatı ile ilgili niyet ve prensiplerini açıklamak, faaliyet, çevre amaç ve hedeflerle çerçeve teşkil etmek üzere yaptığı beyandır. Kirlenmenin önlenmesi: Kirlenmeyi önlemek, azaltmak veya kontrol altında tutmak amacıyla yeniden devreye sokmayı, başka işleme tâbi tutmayı, işlemde değişiklik yapmayı, kontrol mekanizmalarını, kaynakların etkin kullanımını, malzeme ikâmesini içine alabilen her türlü işlem ve uygulamaya başvurulması, malzeme veya ürün kullanılmasıdır. Sürdürülebilir kalkınma: Kısaca, mevcut ihtiyaçları gelecek nesillerin kendi ihtiyaçlarını karşılayabilmelerine engel olmadan karşılayarak kalkınmaktır. Hayat boyu değerlendirme: Bir mal ve hizmet sisteminde belirli bir malzeme ve enerjiden elde edilen mal ve hizmetlerle bu sistemin hayat dönemince ortaya çıkan ve doğrudan doğruya sisteme atfedilebilen çevre etkilerine ait bilgilerin toplanması ve gözden geçirilmesiyle ilgili bir usuller dizisidir.
ISO 14001:2015’deki Değişiklikler ve Etkileri
ISO 14001 standardının revizyon çalışmaları 2012 yılından beri devam etmektedir. 2009 yılında minör editoryal değişikliklere (ISO 14001:2004 + Cor 1:2009) uğramış, 2004 versiyonun yerini ISO 14001:2015 versiyonu alacaktır. ISO 14001:2015’ın yayımı Eylül 2015 için beklenmektedir. Eşzamanlı Uluslararası Norm Organizasyonu (International Standard Organization – ISO) ve Uluslararası Akreditasyon Forumu (International Accreditation Forum - IAF) ortaklaşa bir geçiş süresibelirleyeceklerdir. ISO 14001:2004 veya 2009 yılındaki düzeltme versiyonuna göre sertifika almış kuruluşların çevre yönetim sistemlerini ISO 14001:2015 versiyonuna adapte etmek için 1 ile 3 yıl arası bir süre beklenmektedir.
ISO 14001:2015’deki Yapısal Değişiklikler
Yüksek Düzey Yapısı Revizyon
Yüksek Düzey Yapısı (“high level structure”) denilen yapıya sahip olacak:
Tüm yönetim sistemler için özdeş yapı
Çekirdek metinlerin ve tanımların tüm standartlarda aynı şekilde kullanılması
Normların daha kolay anlaşılabilirliği
Entegre yönetim sistemlerin daha etkin uygulanması
ISO 14001:2015’ın 10 yeni paragraf başlığı aşağıdaki gibidir:
1.Kapsam
2.Uyulması gereken referans
3.Terimler ve tanımlar
4.Kuruluşun genel durumu
5.Liderlik
6.Planlama
7.Destek
8.Operasyon
9.Performans değerlendirme
10.İyileştirme
İçerikteki değişiklikler
Yeni ISO 14001 standardın komite taslağı olası içerik değişikliklere yönelik önemli işaretleri taşımaktadır. Normun içeriğin tekrar değişebilmesi ile birlikte taslak revizyonu belgelenmiş kuruluşlar için neler getireceğini ilk ipuçları içermektedir.
Revize edilmiş versiyonu Plan-Uygula-Kontrol et-Önlem al döngüsüne dayalı olacağını kesindir.
Yeni ISO 14001 tedarik zincirindeki çevre boyutlara daha geniş yer vereceğini beklenir:
Çevre etki değerlendirmesi kuruluştaki faaliyetlerin yansıra tedarik zincirinde daha önce ve daha sonra bulunan halkaların etkilerinin de değerlendirilmesi (örneğin hammaddeler, taşıma-lojistik)
Ürünlerin ve hizmetlerin yaşam döngüsü boyunca çevre etkilerin değerlendirilmesi
Çevre etkilerle bağlı tehdit ve fırsatların değerlendirilmesi ve kontrol edilmesi
Yeni standardın yeni yüksek düzey yapısı ile tüm yönetim sistemi standartlarına ortak bir çatı geliyor. Bu yöntem ile tutarlılık amaçlanırken farklı yönetim sistemi standartlarının ahenk içinde çalışması odaklanıyor. Standardın en üst seviye yapıya uygun olarak gelen alt maddeleri ile tüm standartlara ortak bir dil getirmesi planlar içerisinde.
Yayınlanacak standart ile amaçlanan temel değişiklikler:
Liderlik vurgusu
Risk yönetimine olan odaklanma
Hedefler, ölçümleme ve değişime verilen önem
İletişim ve farkındalık
Daha az kural gerektiren gereksinimler Yeni standardın yürürlüğe girmesi ile birlikte, firmalar kalite yönetim sistemlerinin işletmenin temel süreçlerini kapsamasını daha kolay bir şekilde sağlayacak olup bundan büyük faydalar sağlayacaklardır.
Öne Çıkan Çevre Yönetim Sistemi Eğitimi
Tüm ISO 14001:2015 eğitimleri genel katılıma açık olarak düzenlendiği gibi kuruluşunuza özel olarak da düzenlenebilir. (Bu durumda kişi başı eğitimi çok daha ucuza satınalmış olursunuz.) Katılımcı sayısı 24 kişiye kadar ücret aynıdır.
ISO 14001 Uygulamanın Faydaları - Ulusal ve/veya uluslararası mevzuatlara uyumun artırılması, - Çevresel performansın artırılması, - Market Stratejileri, - Uluslar arası rekabette avantaj sağlaması, - İşletme itibar ve Pazar payının artırılması, - Maliyet kontrolünün geliştirilmesiyle masrafların azaltılması ve verimliliğin artırılması, - Acil durumlara (deprem, yangın, sel vb.) ve kazalara karşı hazırlıklı bulunarak mesuliyetle sonuçlanan kaza vb. olayların azaltılması, - Kirliliği kaynaktan başlayarak kontrol altına alınması ve azaltılması, - Girdi malzemeleri ve enerji tasarrufu sağlanması, - İzin ve yetki belgelerinin alınmasının kolaylaştırılması, - ISO 14001 tüm dünyaca bilinen ve kullanılan ortak bir dil olduğundan global pazarda kabul edilirliğin sağlanması, - Şirket faaliyetlerinin çevreye olan etkisi ve çevre riskleri belirlenerek kontrol edilebilir ve bu sayede çevreyi olumsuz etkileyen unsurlar azaltılır, - Çevre etkilerinden kaynaklanan maliyetler düşer, - Çevre ile ilgili yasalara ve mevzuata uyum sağlanır, - Acil durumlarda meydana gelebilecek çevre etkileri azaltılır veya tamamıyla ortadan kaldırılır, - Yasal kurumlara karşı, mevzuat ve yönetmeliklere uyulduğu dökümante edilmiş çevre yönetim sistemi ve ISO 14001 Belgesi ile gösterilebilir, - Gerek ulusal, gerekse uluslararası alanda tanınmışlık sağlanarak kuruluşa prestij kazandırır, - Şirket personeline verilen eğitimler sayesinde çalışanlarda çevre bilinci artar, - Çevreye zarar vermeyen bir işletmede çalışmak, çalışanları motive eder, - Tüketicinin çevre ile ilgili beklentilerine cevap verilir ve bilinçli tüketicilere erişebilme ve onları kazanma şansı artar, - Kaynaklar etkin kullanılır (enerji, su, vb. tasarrufu sağlanır), - Çevreye bırakılan atıklar azalır.
Kuruluş faaliyet, ürün ve hizmetlerinin çevre boyutlarını belirlemeli, bunların önemli olanlarını seçmelidir. Taahhütlerini gerçekleştirmek için amaç ve hedefler tespit etmeli, bu amaç ve hedeflere ulaşmak için gerçekleştireceği faaliyetleri programlamalıdır.
